Povodom obeležavanja nastupajućeg Međunarodnog dana sećanja na žrtve Holokausta (27. januar), Muzej žrtava genocida priredio je danas u Beogradu predstavljanje naučne monografije, u celosti objavljene u prevodu na engleski jezik, autora dr Dragana Cvetkovića, istoričara i muzejskog savetnika u Muzeju žrtava genocida, pod naslovom „From Topovske šupe to Sajmište concentration camps: A quantitative analysis of the Holocaust in occupied Serbia“.
U pitanju je drugi po redu naslov u okviru novouspostavljene edicije Muzeja žrtava genocida pod nazivom In translatione.
Na predstavljanju monografije govorili su g. Dejan Ristić, direktor Muzeja žrtava genocida, g. dr um. Nikola Radosavljević, kustos i urednik izdavačke delatnosti Muzeja žrtava genocida, kao i autor g. dr Dragan Cvetković.
Ova naučna studija prethodno je već dva puta objavljena u izdanjima na srpskom jeziku.
Sredstva neophodna za njeno objavljivanje na srpskom, kao i u prevodu na engleski jezik obezbedili su Ministarstvo kulture i Fondacija Muzeja žrtava genocida.
„From Topovske šupe to Sajmište concentration camps : a quantitative analysis of the Holocaust in occupied Serbia“, kapitalna naučna studija u izdanju Muzeja žrtava genocida rasvetljava do sada nedovoljno obrađenu temu unutrašnje strukture u Holokaustu pretrpljenih gubitaka jevrejske zajednice sa teritorije okupirane Srbije tokom Drugog svetskog rata.
Da bi se razmere stradanja jevrejske zajednice okupirane Srbije pravilno shvatile potrebno ih je komparativno prikazati, odnosno sagledati u odnosu na pretrpljene gubitke drugih naroda sa okupirane teritorije. U tom smeru je i istraživački rad autora bio posebno usmeren na polnu, starosnu, obrazovnu i profesionalnu strukturu jevrejskih žrtava koji u širem smislu prati regionalnu i lokalnu „dinamiku“ Holokausta, ulogu najmasovnijih gubilišta kao što su logori na beogradskom Starom Sajmištu, u Topovskim šupama, na Banjici, na Crveni krst u Nišu i dr.
Uzimajući u obzir različite podatke o strukturi pripadnika jevrejske populacije, kako one pre Drugog svetskog rata tako i one nastale tokom holokausta kao i popise žrtava i druga svedočanstva, Dragan Cvetković ne samo da rekonstruiše polnu, starosnu, obrazovnu, profesionalnu strukturu jevrejskih žrtava već prati regionalnu i lokalnu „dinamiku“ holokausta, ulogu najmasovnijih gubilišta, kao što su logori Sajmište, Topovske šupe, Banjica, Crveni krst, ali i onih rasutih širom Srbije.
Ovakav pristup, uz obilje grafikona, tabela i statističkog materijala, daje jednu preciznu sliku holokausta bogatu podacima (koliko dozvoljavaju sačuvani izvori i drugi činjenički materijal), ali ne zamagljuje ili zanemaruje pravu prirodu i dimenzije ljudskog stradanja.
Pokazujući ovaj fenomen kroz, na prvi pogled, „hladne brojeve“, autor dodaje našim saznanjima puno konkretnih, vrednih zaključaka koji pokazuju da je u holokaustu nestalo Jevreja gotovo u potpunosti u nekim profesijama (do rata značajno zastupljenih), da je sistematično uništavanje jevrejskog stanovništva od strane nemačkog okupacionog aparata imalo kao rezultat i jedan strašan „statistički dokaz“ koji je, po svojoj visini, bio na samom vrhu efikasnosti ubilačke mašinerije u okupiranoj Evropi.
(iz recenzije istoričara prof. dr Milana Ristovića)
O autoru
Dragan Cvetković (1969) je doktor istorijskih nauka i muzejski savetnik.
U Muzeju žrtava genocida rukovodi projektom revizije popisa „Žrtve rata 1941-1945“ iz 1964. godine. Takođe učestvuje u prikupljanju i obradi građe, digitalizaciji i izradi dokumentacione baze Muzeja, te kao koautor u izradi izložbi.
Oblasti interesovanja su mu Drugi svetski rat na području Jugoslavije, ratni gubici stanovništva, genocid počinjen nad Srbima na celokupnom području NDH i Holokaust. Spektar istraživanja mu se kreće od pretrpljenih gubitaka na mikroplanu (naselja i opštine) do ukupnih gubitaka Jugoslavije.
Ravnomerno je posvećen istraživanju pretrpljenih gubitaka civilnog stanovništva, pripadnika partizanskog pokreta, kao i pripadnika Vojske Kraljevine Jugoslavije. Posebnu pažnju posvećuje fenomenu stradanja u koncentracionim i logorima smrti među kojima logori Jasenovac i Sajmište imaju istaknuto mesto.
Autor je monografije pod naslovom ,,Od Topovskih šupa do Sajmišta : kvantitativna analiza Holokausta u okupiranoj Srbiji“ (Beograd, 2020) i koautor knjige ,,Ljudski gubici Hrvatske 1941 – 1945. godine : Pitanja, primjeri, rezultati“ (Zagreb, 2005).
U naučnoj i stručnoj periodici i zbornicima radova publikovanim u zemlji i inostranstvu dr Dragan Cvetković objavio je više od 30 naučnih članaka i stručnih radova.
