U četvrtak, 27. oktobra 2022. godine, u Jevrejskom kulturnom centru u Beogradu održano je predstavljanje knjige „Iseljavanje Jevreja iz Jugoslavije u Izrael (1948-1952)“ dr Milana Radovanovića, u izdanju Muzeja žrtava genocida, a kao peta knjiga objavljena u ediciji Sine ira et studio.
Ovim povodom, gostima su se obratili istoričar prof. dr Milan Ristović i istoričar dr Milan Koljanin, koji su i recenzenti studije, kao i autor dr Milan Radovanoić.
Za grafičku opremu knjige zaslužan je gospodin dr um Nikola Radosavljević, rukovodilac Grupe za programe u kulturi, prosveti, umetnosti i izdavaštvu Muzeja žrtava genocida.
Pripremom za štampu publikacije rukovodila je gospođa Aleksandra Mišić, izvršna urednica izdanja Muzeja žrtava genocida.
Objavljivanje ove dragocene publikacije omogućili su Ministarstvo kulture i informisanja, Telekom Srbija i Fondacija Muzeja žrtava genocida na čelu sa njenim upraviteljem gospodinom Stankom Debeljakovićem.
IZVOD IZ RECENZIJE
Poratna istorija preživelih pripadnika jevrejskog naroda u evropskim zemljama, odnos prema njima, njihov pokušaj da se ponovo u živote zemalja koje su smatrali svojim – bez obzira na gorka iskustva u prošlosti, uključujući i ona najbrutalnije izazvana fašizmom i rasističkom ideologijom – bila su pomešana sa sve izraženijom željom da svoju životnu prespektivu vežu za stvaranje jedne nezavisne jevrejske države na prostorima na kojima je ona postojala do razaranja Jersualimskog hrama pre gotovo dve hiljade godina. Ovo je bila i svojevrsna, nimalo laka i jednostavna potraga za novim identitetom, suočavanje sa novom političkom, društvenom, i svakom drugom realnošću svoje stare domovine i nasleđem politike velikih sila na prostorima Bliskog Istoka, problemima izazvanim novim ideološkim podelama u poratnom svetu Hladnog rata, potragom za novim životom.
Jugoslovenski Jevreji, preživeli Holokaust, učesnici pokreta otpora, njih tek nešto više od 10% predratnog broja članova jevrejske zajednice, takođe su bili deo ovog procesa, suočeni sa dilemama: ostati i učestvovati u obnovi zemlje pod jednim novim ideološkim sistemom, ili se odlučiti za iseljavanje, aliju.
Kolega Radovanović je obavivši jedno obimno istraživanje svih raspoloživih, relevantnih izvora, prošavši kroz obimnu literaturu, objavljenu na nekoliko jezika, istoriografsku, sociološku, psihološku, kao i onu drugih srodnih disciplina, pažljivo gradio složenu sliku procesa iseljavanja jugoslovenskih Jevreja koje se odvijalo u još jednom dramatičnom periodu jugoslovenske istorije: vremenu sukoba sa zemljama „narodne demokratije“ i Sovjetskim Savezom na jednoj i pokušajima da se pronađe „modus“ odnosa sa Zapadom.
O autoru
Milan Radovanović rođen je 1986. godine u Zaječaru. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Kraljevu. Osnovne studije istorije upisao je 2005. godine, na Filozofskom fakultetu, Univerziteta u Beogradu. Na završnoj godini studija opredelio se za modul opšte savremene istorije. Tokom februara 2009. godine, angažovan je kao istraživač-saradnik na realizaciji projekta Ministarstva pravde Sjedinjenih američkih država u Arhivu grada Beograda. Bio je član organizacionog odbora XIII godišnje konferencije Međunarodnog udruženja za istorijsko i sistematičko proučavanje udžbenika (Internationale Gesellschaft für historische und systematische Schulbuchforschung), održane u Beogradu od 1. do 3. oktobra 2009. godine. Kao istraživač saradnik radio je, od marta 2010. do septembra 2011. godine, na projektu „Znameniti Jevreji Srbije“, Saveza jevrejskih opština Srbije. Diplomirao je u aprilu 2010. godine.
Master studije na katedri za opštu savremenu istoriju upisao je oktobra 2010. godine. Učestvovao je na međunarodnoj konferenciji Reckoning with the Recent Past in Post-Dictatorial Societies, u organizaciji Fakulteta političkih nauka, Univerziteta u Bukureštu, maja 2011. godine. Master rad „Iseljavanje jugoslovenskih Jevreja u Izrael 1948/9“ odbranio je u septembru 2011. godine. Rad je nagrađen je na konkursu Saveza jevrejskih opština Srbije, prvom nagradom „Ženi Lebl“ (2011).
Doktorske studije istorije na katedri za opštu savremenu istoriju, Filozofskog fakulteta u Beogradu upisao je februara 2012. godine. Od oktobra 2012, do jula 2013, kao stipendista DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst), nalazio se na istraživačkom boravku na Institutu za izučavanje Istočne i Jugoistočne Evrope (Institut für Ost und Südosteuropaforschung) u Regensburgu. U junu 2013. učestvovao je u radionici za studente doktorskih studija Verflechtungsgeschichte des östlichen Europas im XX Jahrhundert, Univerziteta u Beču. Kao istraživač-saradnik učestvovao je u realizaciji projekta Muzeja pozorišne umetnosti Srbije, „Ruska emigracija u srpskoj kulturi 1918-1941“. Doktorsku disertaciju „Iseljavanje Jevreja iz Jugoslavija u Izrael 1948-1952“ odbranio je septembra 2015. godine. Disertacija je na konkursu Saveza jevrejskih opština Srbije dobila prvu nagradu „Ženi Lebl“ (2017).
Izlagao je u sklopu studentske radionice The Holocaust and mass atrocities during WWII in the Balkans, u organizaciji Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu i Memorial de la Shoah iz Pariza (februar 2016) i međunarodne radionice Paths to Survival? Yugoslav Jews and the Italian Occupation Zone 1941-1943, u organizaciji Instituta za noviju istoriju Srbije, Instituto Italiano di Cultura i Center for Holocaust Research and Education (mart 2016).
