Prebilovci, 5. jul 2024. godine – U Domu kulture ,,Sveti kralj Milutin“ u Prebilovcima upravo je otvorena stalna izložbena postavka pod nazivom ,,Prebilovci 1941″ autora gđe Jasmine Tutunović Trifunov, višeg kustosa i rukovodioca Odeljenja za čuvanje, pristup fondovima, stručnu obradu građe i digitalizaciju u Muzeju žrtava genocida, g. Predraga Loze, višeg stručnog saradnika za memorijalizaciju, kulturu i politike pamćenja u Republičkom centru za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, g. Dragoslava Ilića, višeg stručnog saradnika za istraživanja sa istorijskog aspekta u Republičkom centru za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica i g. Bojana Arbutine, vršioca dužnosti direktora Muzeja žrtava genocida.
Autor postavke je dr um. Nikola Radosavljević, programski direktor u Muzeju žrtava genocida.
Stalnu izložbenu postavku upotpunjava dvojezični, srpsko-engleski, katalog pod nazivom ,,Prebilovci 1941“.
Posetiocima su se obratili vršilac dužnosti direktora Muzeja žrtava genocida g. Bojan Arbutina, ministar informisanja i telekomunikacija Vlade Republike Srbije g. Dejan Ristić, izaslanik predsednika Republike Srbije g. Adam Šukalo, i predsednik Republike Srpske g. Milorad Dodik koji je otvorio izložbu.
Vršilac dužnosti direktora Muzeja žrtava genocida Bojan Arbutina rekao je da je teško govoriti o Prebilovcima u Prebilovcima, a naročito u školi gdje su u ovim danima 1941. godine počinjeni ljudskom umu nepojmljivi ratni zločini od hrvatskih i muslimanskih ustaša.
,,U ovoj školi, 4, 5. i 6. avgusta, mučeni su Prebilovčani, djeca i njihova učiteljica Stana Arnaut od svojih bivših đaka koje je podučavala i učila, i kojima je znanje davala u prethodnim godinama” – podsjetio je Arbutina.
On je istakao da je na nekoliko stotina metara od škole prije Drugog svjetskog rata rođen veliki srpski istoričar i akademik Milorad Ekmečić, koji je u svojoj knjizi opisao sudbinu srpskog naroda u 20. vijeku.
Arbutina je rekao da se istorija u 20. vijeku i previše puta ponavljala, te naveo da nema sela, grada ni kraja gdje srpski narod nije stradao.
,,I, nekako, olako smo shvatali tu 1918. godinu kada smo govorili da nam se ništa tako neće dogoditi, pa su nam došle 1941, 1991, 1995, 1999, 2004. godine i pogrom Srba sa Kosova i Metohije” – dodao je Arbutina.
Arbutina je istakao da će Muzej žrtava genocida nastaviti na dostojanstven način da širi istinu i sjećanje na sve nevino stradale pretke.
,,Tako ćemo da ih sačuvamo od zaborava” dodao je Arbutina, te zahvalio vladama i predsjednicima Republike Srpske i Srbije za pomoć koju daju Muzeju i jer su shvatili važnost čuvanja sjećanja i to da preci Srba nikada nisu bili na pogrešnoj strani istorije, već su se borili za slobodu i život.
Arbutina je izrazio nadu da će kompleks u Prebilovcima postati memorijalni centar gdje će đaci iz Srpske i Srbije, ali i drugi, dolaziti i učiti o srpskom stradanju i vrijednostima koje prate srpski narod, a to su sloboda i borba za život.
Na stalnoj izložbenoj postavci predstavljeni su brojni eksponati, audio-vizuelni materijali, fotografije, dokumenta i istorijski izvori koji svedoče o tragičnoj sudbini Prebilovčanki i Prebilovčana tokom avgustovskih dana 1941. godine. Naročito ističemo da je za potrebe stalne izložbene postavke urađena i replika stolice prebilovačke učiteljice Stana Arnaut koja simbolizuje patnju i stradanje meštana Prebilovaca u jednom od najkrvavijih zločina počinjenih na teritoriji Nezavisne Države Hrvatske.
Realizaciju projekta podržali su Ministarstvo kulture Republike Srbije i Fondacija Muzeja žrtava genocida na čelu sa upraviteljem g. Stankom Debeljakovićem.
Pored toga, autorski tim stalne izložbene postavke, kao i Muzej žrtava genocida, zahvaljuju na saradnji meštanima Prebilovaca na otvorenoj i plodotvornoj saradnji i idejama, prof. dr Goranu Latinoviću sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, prof. dr Dragi Mastiloviću sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu, g. Milenku Jahuri, i brojnim drugim pojedincima koji su svojim znanjem i savetima doprineli ostvarivanju i realizaciji ove izložbene postavke
Brojna sredstva javnog informisanja prenela su vest o otvaranju stalne izložbene postavke ,,Prebilovci 1941″ u Domu kulture ,,Sveti kralj Milutin“ u Prebilovcima.
,,Prebilovci kod Čapljine su jedan od najstradalnijih sela i naselja u Drugom svjetskom ratu, rekao je predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik koji je prisustvovao bogosluženju u Hramu Hristovog Vaskrsenja, kao i otvaranju stalne izložbene postavke u Domu kulture u tom naselju kod Čapljine.
– Bol je ogromna, ne mogu da vjerujem, da postoje ljudi koji su mogli da počine ovakve zločine. Ništa manje tuge i bijesa, nema, vezano za činjenicu da su i 1991. godine, skupljene kosti, minirali – naveo je Dodik.
Dodao je da je kroz ovaj hram, koji je podignut prije desetak godina, na neki način vaskrsao život i sjećanje, koje ne smije da bude potisnuto.
– Pobijedili smo ne samo ustašku vlast, koja je pobila ogroman broj ljudi, ali nije ubila život. Pobijedili smo i komunistićku ideologiju, koja je išča za tim, da zatre sjećanje na tako nešto – istakao je Dodik u Prebilovcima.
Sutra na sam praznik Prebilovačkih i svehercegovačkih mučenika, biće služena jutarnja liturgija, kojoj će, prema najavama, prisustvovati veći broj arhijereja Srpske pravoslavne crkve.
Zločin ustaša u Prebilovcima, jedan je najmonstruznijih koji se dogodio tokom Drugog svjetskog rata. U jamu Šurmanci kod Međugorja, prema nepotpunim podacima, bačeno je više od 850-oro djece, žena i starijih, dok su pedeset četiri porodice potpuno ugašene.
Više od četiri hiljade stanovnika donje Hercegovine mučeno je i bačeno u ukupno trinaest jama. Prebilovci su stradali i u posljednjem ratu, kada je selo spaljeno, stanovništvo protjerano, a tek započeta spomen-kosturnica, sa više od četiri hiljade moštiju, minirana.“
